Co najbardziej paraliżuje pacjenta przed wizytą u dentysty? Jest to strach przed bólem, który może się zdarzyć podczas wykonywania różnych zabiegów w gabinecie -podczas opracowania ubytku, leczenia endodontycznego lub ekstrakcji. Właśnie przez ból pacjenci zgłaszają się często za późno, kiedy możliwości leczenia są znacznie bardziej ograniczone niż w przypadku wykrycia np. próchnicy we wcześniejszym stadium. Mimo licznych sposobów na radzenie sobie z bólem podczas i po zabiegu w gabinecie, pacjenci wciąż często czują się niepewnie przed wizytą.
CZYM JEST BÓL?
Rozpocznijmy od definicji bólu. Ból jest modalnością sensoryczną, która jest nieprzyjemnym i emocjonalnym doświadczeniem. Odczucie bólu jest subiektywne oraz niezbędne do przeżycia, jest ono sygnałem ostrzegawczym i reakcją uszkodzonej tkanki w organizmie. Obszar ustno-twarzowy składa się z jamy ustnej (zęby, dziąsła i błona śluzowa jamy ustnej), twarzy, kości szczęki i stawu skroniowo-żuchwowego. Fizjologia szlaków bólu ustno-twarzowego obejmuje pierwotne neurony doprowadzające, zmiany patologiczne w zwoju nerwu trójdzielnego, neurony nocyceptywne pnia mózgu i wyższe funkcje mózgu regulujące nocycepcję ustno-twarzową.[1]
WALKA Z BÓLEM W SATOMATOLOGII
Teraz gdy wiemy czym jest ból i jakie elementy obszaru ustno-twarzowego obejmuje możemy się skupić na sposobie jego zwalczania. Zaczniemy od znanych i powszechnie stosowanych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a konkretniej ibuprofenu. Czy rzeczywiście jest on skuteczny w zwalczaniu bólu pochodzenia zębowego? Według badań wynika, że Ibuprofen znacząco łagodzi i szybko zmniejsza ból zabiegowy u ponad 90% pacjentów i ból pozabiegowy u ponad 70% pacjentów, zmniejsza pozabiegową potrzebę użycia leku oraz zmniejsza do minimum lęk znieczulenia i leczenia endodontycznego. Z kolei w przypadku zębów z nieodwracalnym zapaleniem miazgi znacznie zwiększa skuteczność blokady nerwu zębodołowego dolnego przez miejscowe środki znieczulające. Ibuprofen jest skuteczny zarówno jako lek łagodzący ból pochodzenia zębowego, jak również jako środek do leczenia przewlekłego bólu zęba.[1] Wnioski z tych badań są takie, że ibuprofen powinien być stosowany przed, w trakcie i po leczeniu stomatologicznym w celu przeciwdziałania i łagodzenia bólu.
[1] Kandreli MG, Vadachkoriia NR, Gumberidze NSh, Mandzhavidze NA. [Pain management in dentistry]. Georgian Med News. 2013 Dec;(225):44-9. Russian. PMID: 24423675.
SPOSOBY NA UŚMIERZANIE BÓLU
Teraz przejdziemy do kolejnego sposobu uśmierzenia bólu stosowanego podczas wykonywania zabiegu u dentysty – jest to znieczulenie miejscowe wykonywane przy pomocy karpuli bądź strzykawki i cienkiej igły. Znieczulenie te może być nasiękowe (znieczulamy bezpośrednio okolice wierzchołka korzenia zęba, którego zabieg będzie dotyczył) lub znieczulenie przewodowe (gdzie wkuwamy się w okolice nerwu np. zębodołowego dolnego i deponujemy środek znieczulający, co z kolei powoduje znieczulenie wszystkich unerwianych przez tą galąź zębów). Najczęstsze środki stosowane do znieczuleń to: 2% lidokaina z epinefryną o stężeniu 1:100.000 (Xylocaine), 3% mepiwakaina, 4% prilokaina (Citanest), 4% prilokaina z epinefryną 1:200.000 (Citanest Forte), 4% artykaina z epinefryną 1:100.000 (Ultracaine D-S Forte) oraz 4% artykaina z epinefryną 1:200.000 (Ultracaine DS). Dodanie do znieczulenia środka obkurczającego naczynia(czyli np. epinefryny) powoduje przedłużenie działania anestetyku oraz zmniejszenie jego toksycznego działania poprzez opóźnienie wchłaniania do krwioobiegu. Epinefryna powoduje również miejscowe zmniejszenie przepływu krwi w tkankach, co prowadzi z kolei do zredukowania absorpcji środka. Niestety problemem, który pojawia się przy znieczuleniu jest nieprzyjemne uczucie przy wkuciu igły oraz tkz. „uczucie rozpierania” przy podawaniu środka znieczulającego, na które bardzo często skarżą się pacjenci. Żeby zredukować nieprzyjemne doznania przy wkuciu możemy zastosować żel z lignocainą 2% (do znieczulenia powierzchownego) na miejsce wkucia na błonie śluzowej. Aby uzyskać zadowalający efekt żel ten powinniśmy zaaplikować na co najmniej 1-2 minuty, wtedy efekt znieczulenia będzie utrzymywać się 3-6 minut. Z kolei na „uczucie rozpierania” przy deponowaniu anastetyku, wpływa szybkość podawania środka znieczulającego i związane z tym ciśnienie oraz temperatura i pH podawanych płynów. Przy zbyt szybkim podawaniu znieczulenia, ciśnienie anastetyku przewyższa ciśnienie śródtkankowe, co powoduje uszkodzenie mechaniczne tkanki i wzrost bolesności tej procedury. W związku z tym zaleca się powolne podawanie środka znieczulającego, z prędkością około 15 s na każde 0,5 cm3 anastetyku. Badania jednoznacznie wykazują odwrotną korelację między szybkością podawania znieczulenia a dyskomfortem w trakcie zabiegu. Jak wiemy ludzka ręka nie będzie tak dokładna jak komputer: dlatego stworzono różne aparaty, umożliwiające kontrole szybkości i ciśnienia podawanego środka znieczulającego takie jak Injex lub Wand. Dzięki możliwości regulowania ciśnienia siłą nacisku pedału nożnego, prędkość podawania znieczulenia jest bardzo precyzyjna. Badania przeprowadzone na grupie 50 stomatologów wykazały, że ocenili oni dyskomfort związany ze podaniem środka znieczulającego wykonanym aparatem iniekcyjnym jako 2 do 3 razy mniejszy niż przy zastosowaniu tradycyjnej strzykawki.[2]
WALKA Z BÓLEM
Podsumowując w XXI istnieje wiele dostępnych środków i metod umożliwiających nam walkę z bólem przed zabiegiem, w trakcie i po nim. Odpowiednio dobrany środek i metoda do pacjenta zapewni efekt pełnej analgezji i sprawi, że wizyta u stomatologa przestanie się kojarzyć z bólem
[1] Rotpenpian N, Yakkaphan P. Review of Literatures: Physiology of Orofacial Pain in Dentistry. eNeuro. 2021 Apr 27;8(2):ENEURO.0535-20.2021. doi: 10.1523/ENEURO.0535-20.2021. PMID: 33820801; PMCID: PMC8086974.
[2] Bruzda-Zwiech, Agnieszka. "Znieczulenie miejscowe w stomatologii dziecięcej."
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką prywatnosci. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.
