Dieta a Stomatologia

JAK DIETA WPŁYWA NA ZĘBY ?

Jest wiele powodów, dla których przywiązujemy wagę do pokarmów, które spożywamy. Dbamy o różnorodne, zbilansowane posiłki, ponieważ chcemy zachować szczupłą sylwetkę, troszczyć się o zdrowie naszego organizmu czy chronić przed chorobami takimi jak cukrzyca czy nadciśnienie, które są plagą we współczesnym społeczeństwie. Rzadko jednak zdajemy sobie sprawę, że produkty które spożywamy mają ogromny wpływ na początkowy odcinek naszego układu pokarmowego - jamę ustną, a w szczególności zęby. Wpływ naszej diety na stan uzębienia jest bardzo zróżnicowany od nieszkodliwych, aczkolwiek nieestetycznych przebarwień po zmiany próchnicowe czy nawet utratę zębów. O tym jak ważna dla zdrowia jamy ustnej jest dieta dowiecie się państwo z poniższego artykułu.

PRAWIDŁOWY KOLOR ZĘBÓW

Prawidłowy kolor zębów waha się od szaroniebieskiej do żółtobrunatnej, co ciekawe silniej zmineralizowane, a przez co bardziej odporne na próchnicę, są żółtawe zęby. Na powierzchni zębów może dochodzić do powstawania przebarwień, które często stanowią poważny problem estetyczny. Przebarwienia można podzielić na takie, które są pochodzenia wewnętrznego, np. efekty uboczne stosowanych materiałów do leczenia próchnicy lub wypełniania kanałów korzeniowych, skutki urazów zębów lub nieprawidłowego leczenia. Na powstanie tego rodzaju przebarwień dieta nie ma wpływu, jednak druga grupa przebarwień, czyli te pochodzenia zewnętrznego są ściśle związane z przyjmowanymi produktami. Pokarmy, które mogą powodować zmiany zabarwienia zębów to np. jagody, czarne porzeczki lub używki takie jak kawa, herbata czy czerwone wino. To, że produkty te mogą przebarwiać zęby nie znaczy, że nie powinniśmy ich w ogóle spożywać. Powstające na powierzchni zębów osady są stosunkowo łatwe do usunięcia i profesjonalne czyszczenie zębów w gabinecie stomatologicznym jest doskonałym rozwiązaniem takiego problemu. Sprawa ma się trochę gorzej, jeżeli przebarwienia lokalizują się w strukturze zęba. Dochodzi do tego głównie w sytuacji, gdy dzieciom do około 12 roku życia, czyli w okresie rozwoju zębów stałych, podane zostaną antybiotyki tetracyklinowe lub nadmierne ilości fluoru. Profesjonalne czyszczenie zębów nie jest w stanie takich przebarwień usunąć. Nie znaczy to jednak, że stomatologia jest bezsilna i nie można nic w tej sytuacji zrobić. Eliminowanie tego rodzaju przebarwień przeprowadza się najczęściej przy pomocy leczenia protetycznego wykorzystując np. licówki lub korony ceramiczne.

JAK POWSTAJE PRÓCHNICA

Kolejnym aspektem stomatologicznym, z którym bezpośrednio związana jest dieta jest dobrze wszystkim znana próchnica. To jak się odżywiamy ma ogromny wpływ na powstawanie nowych zmian próchnicowych. Produkty o wysokiej zawartości cukru są doskonałym źródłem substancji odżywczych dla bakterii, które odpowiadają za powstawanie próchnicy. Dodatkowo konsystencja pokarmu również jest istotna, słodkie produkty które mają tendencję do “przyklejania” się do zębów pozostają dłużej w kontakcie ze szkliwem i dają bakteriom więcej czasu na niszczenie powierzchni zęba. Najprostszym rozwiązaniem tego problemu jest regularne i dokładne oczyszczanie zębów z płytki nazębnej i zalegających resztek pokarmowych. W sytuacji, gdy ząb już jest zniszczony próchnicą nieodzowna jest wizyta u stomatologa, który oczyści ząb z powstałej próchnicy, a brakujące tkanki zastąpi specjalnym materiałem.  Ciekawym jest, że istnieją produkty spożywcze, które mają naturalną zdolność do ochrony zębów przed bakteriami, a w konsekwencji powstawaniem nowych zmian próchnicowych. Należą do nich mleko, ksylitol (cukier brzozowy) lub twarde sery, orzechy czy rośliny strączkowe. Wzbogacenie diety o te produkty może pomóc w ograniczaniu rozwoju procesu próchnicowego, nie zastąpi to jednak dokładnego szczotkowania zębów.

CHOROBY PRZYZĘBIA

Nie można zapomnieć, że zdrowie jamy ustnej to nie tylko zęby, ale również tkanki je otaczające, czyli tak zwane przyzębie, w skład którego wchodzą dziąsła i błona śluzowa. Zdrowie struktur podtrzymujących zęby w zębodołach jest niesamowicie ważne, ponieważ choroby w obrębie przyzębia mogą prowadzić do utraty pozornie zdrowych zębów. Jak łatwo się domyślić zdrowie dziąseł w dużym stopniu zależy od naszej diety. Kluczową rolę odgrywają tu witaminy oraz już wcześniej wymieniany cukier. Rola witamin w zdrowiu przyzębia skupia się na dwóch z nich: witaminie D oraz C. Witamina D odpowiada za przebudowę kości, której właściwy kształt i metabolizm jest ważny dla stabilizacji zębów. Mówi się, że witamina D pochodzi ze słońca, dzieje się tak ponieważ pod wpływem promieni słonecznych jest ona syntezowana w skórze. Musimy pamiętać, że w okresie jesienno-zimowym słońca jest mało, a co za tym idzie ilość witaminy D może być niewystarczająca. Aby zapewnić odpowiednią ilość witaminy D powinniśmy ją suplementować, koniecznie w towarzystwie witaminy K2 zapewniającej właściwe przyswajanie.  Odnośnie witaminy C sprawa ma się dużo prościej, łatwo jest dostarczać jej odpowiednią ilość z pożywieniem, ponieważ jej bogactwo obecne jest w owocach i warzywach. Osoby, którym łatwo krwawią dziąsła powinny zainteresować się zwiększeniem ilości witaminy C w diecie. Jest ona bowiem odpowiedzialna za właściwą budowę ścian naczyń krwionośnych. Rola cukru w zdrowiu przyzębia jest pośrednio związana z nim na dwa sposoby. Po pierwsze duża ilość cukru w diecie przyspiesza i zwiększa ilość odkładanej na powierzchni zębów płytki, co poza rozwojem próchnicy skutkuje stanami zapalnymi dziąseł objawiającymi się najczęściej krwawieniem i bólem. Nieleczone zapalenie dziąseł prowadzi do chorób przyzębia, a to może skutkować utratą zębów. Po drugie nadmierne spożywanie cukru razem z predyspozycjami genetycznymi prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 2. Choroba ta ma wpływ na cały organizm, w aspekcie stomatologicznym w znacznym stopniu dotyczy dziąseł. Konsekwencją cukrzycy typu 2 może być uszkodzenie przyzębia, które będąc w stanie zapalnym może doprowadzić do przedwczesnej utraty zębów. Dlatego niezmiernie ważne jest kontrolowanie ilości spożywanego cukru w diecie.

EROZJA POWIERZCHNI ZĘBÓW

Ostatnim problemem łączącym dietę ze stomatologią są zmiany erozyjne na powierzchni zębów. Objawiają się one jako płytkie zagłębienia o stosunkowo dużej, błyszczącej powierzchni. Najczęściej lokalizują się na przedniej powierzchni zębów siecznych górnych w okolicy szyjek, czasem również na powierzchniach żujących zębów trzonowych dolnych. Erozja to niszczenie tkanek zęba poprzez procesy chemiczne prowadzące do rozpuszczania szkliwa, a następnie zębiny bez udziału bakterii. Może do niej doprowadzić częste spożywanie kwaśnych napojów takich jak soki owocowe lub napoje gazowane, z których najgorszy wpływ na zęby mają energetyki. Dodatkowo szkodliwe są rozpuszczalne preparaty witaminy C oraz niektóre leki np. suplementacja żelazem. Celem ograniczenia ryzyka erozji zaleca się spożywanie kwaśnych napojów przez słomkę oraz oczyszczanie powierzchni zębów po 30 minutach od przyjęcia napoju. Działania te mają na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa powstania zmian erozyjnych.

WPŁYW DIETY NA ORGANIZM

Dieta ma ogromny wpływ na nasz organizm, jak można zauważyć również dla jamy ustnej i zębów nie jest obojętna. Bardzo ważnym jest komponowanie zdrowych, zbilansowanych i różnorodnych posiłków, bogatych w niezbędne witaminy i minerały. Nie można również zapominać o właściwej suplementacji niezbędnych składników. Dodatkowo zalecanym jest ograniczenie spożycia cukrów. Przestrzeganie tych zasad zapewni Państwu zdrowe zęby oraz dziąsła, a wizyty u stomatologa będą przyjemnością.

Opracowanie - Lek. dent. Anna Ledwoń