Bruksizm – choroba cywilizacyjna

Bruksizm – choroba cywilizacyjna,

która dotyka coraz większej liczby ludzi na świecie

Czy zauważyłeś, że w ostatnim czasie częściej sięgasz po leki przeciwbólowe, bo rano po przebudzeniu zaczyna Cię boleć głowa, mięśnie twarzy i karku? Czy masz zawroty głowy? Czy czujesz, że Twoje ciało jest spięte, a pomimo odpowiedniej ilości snu czujesz zmęczenie? Czy zaczyna Cię boleć ząb, lub kilka zębów, a dbasz perfekcyjnie o higienę jamy ustnej i jesteś bardzo świadomym Pacjentem?

Niestety, dentyści na całym świecie obserwują powiększającą się liczbę Pacjentów, którzy mają objawy bruksizmu. Przyczyną tego zjawiska jest nasz tryb życia, który jest coraz szybszy, a co za tym idzie – bardziej stresujący. Dlatego właśnie bruksizm jest chorobą, która wiąże się z rozwojem cywilizacji, a dużym krokiem w stronę uniknięcia przykrych jego powikłań jest samo uświadamianie Pacjentów.

CZYM JEST BRUKSIZM?

Wcześniej autorzy opisali bruksizmjako parafunkcję zwarciową, czyli niefizjologiczną czynność zaciskania oraz zgrzytania zębami. Obecnie coraz częściej mówi się o bruksizmie jako parafunkcji snu, czyli parasomnii.

CO DOKŁADNIE JEST PRZYCZYNĄ BRUKSIZMU I Z CZYM JEST ZWIĄZANY?

Głównie codzienny styl życia – stres, lęk, pośpiech, picie dużej ilości kawy, alkoholu, zażywanie narkotyków. Dodatkowo problemy związane ze snem: czyli chrapanie, zespół bezdechu sennego. Czasami związany jest z przyjmowanymi lekami, na przykład lekami przeciwdepresyjnymi SSRI  (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny), lekami przeciwpsychotycznymi (haloperidol) czy barbituranami.

JAKIE SĄ OBJAWY BRUKSIZMU?

Głównymi objawami bruksizmu jest ból twarzy, szyi, karku, ramion, głowy, stawu skroniowo-żuchwowego, uszu. Przy dłuższym trwaniu niezdiagnozowanej i nieleczonej choroby obserwuje się przerosty mięśni żwaczy – z czego wynika charakterystyczny „kwadratowy” kształt twarzy i mięśni skroniowych oraz wzrost napięcia mięśni obręczy barkowej, szczególnie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Zdarza się, że Pacjent ma ograniczony zakres otwierania ust.

W jamie ustnej widoczne są: pęknięcia szkliwa, ubytki klinowe (niepróchnicowe zagłębienia o ostrych krawędziach na granicy korony i korzenia zęba wynikające z braku szkliwa, w których widoczna jest żółta lub brązowa zębina), patologiczne skrócenie wysokości koron przez wieloletnie ścieranie ząb o ząb, obniżenie wysokości zwarcia oraz zmiany na błonie śluzowej: maceracja nabłonka i zgrubienie na błonie śluzowej.

JAKIE SĄ POWIKŁANIA BRUKSIZMU?

Powikłania bruksizmu występują głównie ze strony stawu skroniowo-żuchwowego. Jest to bolesność uciskowa w okolicy stawu, patologiczne objawy akustyczne typu trzaski, przeskakiwaniai zaburzenia ruchomości głów żuchwy, bez patologicznych objawów akustycznych w stawie skroniowo-żuchwowym. Poza tym obniżenie jakości życia przed uciążliwe dolegliwości bólowe, przewlekłe napięcie mięśni i mniej estetyczny wygląd zębów, których korony są starte i krótkie, przez co uśmiech wygląda starzej.

JAK SIĘ LECZY BRUKSIZM?

Bardzo ważnym krokiem jest uświadomienie Pacjenta, że ściera i zaciska zęby - to tak zwana samokontrola – czyli zaobserwowanie siebie w ciągu dnia gdy „trzyma zaciśnięte zęby”. To mogą być sytuacje stresowe np. zdawanie ważnego egzaminu, kłótnia, problemy w pracy, dłuższe momenty skupienia w trakcie intensywnej nauki, a nawet jazda samochodem. Czasami Pacjenci budzą się w nocy z „zaciśniętymi zębami”. Gdy Pacjent zauważy, kiedy to się dzieje i w jakich sytuacjach – powinien świadomie rozluźnić napięcie mięśni, a pomiędzy zębami powstaje pusta przestrzeń i nie są zaciskane. Ponadto bardzo ważna jest terapia manualna – masaż mięśni żwaczy i mięśni skroniowych oraz specjalne ćwiczenia, które działają na nie rozluźniająco. W dzisiejszych czasach szereg takich ćwiczeń można znaleźć w Internecie, a gdy one nie są wystarczające – należy udać się do fizjoterapeuty zajmującego się rehabilitacją w dysfunkcjach narządu skroniowo-żuchwowego. Należy pamiętać, że główną przyczyną bruksizmu jest stres, dlatego bardzo ważny jest szczegółowy wywiad wskazujący skąd on wynika i staranie się go unikać oraz rozładowywać wewnętrzne napięcia przez relaks i sport.

Gdy Pacjent jest już uświadomiony, uzupełnieniem leczenia jest szyna, której zadaniem jest ochrona zębów przed dalszym ścieraniem oraz poprawa pracy stawu skroniowo-żuchwowego i mięśni przez ich relaksację. Należy pamiętać, że jest to rozwiązanie doraźne, które nie eliminuje przyczyny problemu. W niektórych przypadkach należy wykonać specjalną szynę leczniczą dostosowaną pod schorzenie Pacjenta.

Jako leczenie uzupełniające można wykonywać iniekcje z toksyny botulinowej w okolice mięśni żwaczy. Powoduje ona zablokowanie przepływu impulsów nerwowych do komórek mięśnia. Dzięki temu zostają osłabione i rozluźnione. Przy każdym zabiegu lekarz dobiera odpowiednią dawkę leku oraz bada i znajduje punkty spustowe, czyli punkty największego napięcia mięśni. Zabieg jest krótki i nieskomplikowany. Po zabiegu utrzymuje się lekkie zaczerwienienie skóry, które szybko znika.  Efekty można zaobserwować już po 3 do 7 dniach i  utrzymują się około 6 miesięcy, dlatego zabieg trzeba okresowo powtarzać. Dodatkowym plusem jest bardziej estetyczny wygląd twarzy – rysy twarzy w okolicy kąta żuchwy zostają złagodzone.

Journal of Advanced Oral Research: “Drug-Induced Bruxism: a Comprehensive Literature Review” Sosa George, Rini Joy, and Anitha Roy

Australian prescriber : “Drug-induced bruxism” Leanne Teoh, Geraldine Moses, Stephen R Duma, Victor SC Fung

Opracowanie - Lek.dent. Aleksandra Kotasińska